هنر تست زدن در واپسین فرصت

با وجود تب کنکور و افزایش روز افزون داوطلبان و دانش‌آموزانی که متقاضی شرکت در کلاس‌های تقویتی، جبرانی، کلاس‌های خصوصی و … هستند، دایره تبلیغات این گونه کلاس‌ها نیز در سال‌های گذشته وسعت یافته است، و کلاس‌هایی که در آغاز فعالیتشان، اهداف خود را آموزشی عنوان نموده‌اند، اکنون به کلاس‌های «تضمینی» و «قبولی صد در صد» تغییر نام یافته‌اند. یکی از موارد تبلیغاتی این کلاس‌ها، آموزش فنون تست زنی است. همه روزه در روزنامه‌ها و رسانه‌های مجازی، آگهی تشکیل کلاس‌هایی را می‌خوانیم که در آن آگهی‌ها ادعا می‌شود گذراندن آنها موجب بالا رفتن نمره‌های داوطلبان در کنکور یا امتحان‌های دیگر خواهد شد، و متاسفانه ایجاد چنین کلاس‌هایی برای برخی از افراد به یک کسب و کار سودآور تبدیل شده است. اینکه گذراندن چنین دوره‌هایی از سوی داوطلبان، تا چه اندازه می‌تواند نمرات آزمون‌ها را بهبود بخشد، خود مساله قابل بحثی است. هرگاه شرکت در چنین کلاس‌هایی واقعاً موجب افزایش نمره‌ها شود، در این صورت، داوطلبانی که می‌توانند از عهده مخارج این دوره‌ها برآیند، نسبت به کسانی که توانایی مالی شرکت در این دوره‌ها را ندارند، از امتیازی خاص برخوردار خواهند بود.

آن‌چه مسلم است، این است که آشنایی با شیوه پاسخگویی به آزمون‌ها، طبیعتاً فوایدی را با خود در بر خواهد داشت، و فردی که در این مورد تجاربی دارد و از قبل می‌داند که چه کاری در پیش دارد، نسبت به افراد کم تجربه در این زمینه، از اعتماد به نفس بیشتری برخوردار خواهد بود.

پرسش ما از شما در این مرحله، آن است که آیا آشنایی به سؤالات و فنون تست‌زنی، آن قدر پیچیده و مبهم است که نیاز به صرف وقت بسیار برای شرکت در کلاس‌های مختلف و احتمالاً پرداخت هزینه‌های بالا را داشته باشد؟ چند درصد از افرادی که رتبه‌های خوبی را در آزمون‌های سراسری کسب نموده‌اند، موفقیت خود را مرهون شرکت در این کلاس‌ها هستند؟ یکی از مواردی که در مصاحبه‌های «هفته‌نامه پیک‌سنجش» با نفرات برتر آزمون سراسری همواره مطرح گردیده، نظر آنها در ارتباط با شرکت در چنین کلاس‌هایی بوده است. قریب به اتفاق آنها متذکر شده‌اند که در هیچ کلاس فوق‌العاده‌ای شرکت نکرده بودند. چنان‌چه اشاره شد، آشنایی با تست لازم است، اما حرف اصلی آن است که آشنایی با تست، نباید برای یک داوطلب شرکت در آزمون، آن قدر مهم جلوه کند که در صورت عدم شرکت در این‌گونه کلاس‌ها، خود را نسبت به دیگران در سطحی پایین‌تر احساس کنند.

نکاتی که برای آمادگی در آزمون‌های تستی باید مورد توجه قرار گیرند، نکات محدودی هستند و باید به این نکته توجه داشته باشیم که بر خلاف تبلیغات کاذب، تست زدن مهارت نیست، بلکه مهارت اصلی، مطالعه صحیح و منظم دروس دبیرستان است، و با تسلط بر مطالب درسی و آموختن عمیق مفاهیم، شما پاسخگوی هر نوع سؤالی، اعم از تشریحی و تستی، خواهید بود. بدیهی است دانش‌آموزی که دروس تحصیلی خود را به خوبی فرا نگرفته است، شرکت در کلاس‌های آمادگی به او نیز کمکی نخواهد کرد. چنین فردی باید تمام همّ خود را صرف آن کند که دروس دبیرستانی‌اش را خوب مطالعه نماید و عقب ماندگی‌های خود را جبران کند.

بنابراین، نکته اول در آمادگی برای آزمون‌ها، درک عمیق مفاهیم درسی است؛ در این صورت، یک داوطلب، قسمت عمده وظیفه خود را انجام داده است، و باقی موارد، چند دستورالعمل کوتاه است که باید هنگام پاسخگویی به سؤالات تستی به آنها توجه داشت. قبل از پرداختن به این دستورالعمل‌ها نکته بسیار مهمی را متذکر می‌شویم، و آن نکته این است که رمز موفقیت در پاسخگویی به آزمون‌های تستی، داشتن آرامش، حضور ذهن، سرعت انتقال و دقت عمل است، و هر یک از این موارد، با تمرین قابل دست‌یابی است؛ هرچند که برخی از آنها به شکل‌گیری شخصیت یک فرد نیز بستگی دارد. دانش‌آموزی که از نظر شخصیتی اعتماد به نفس کافی ندارد، با وجود آنکه ممکن است برای امتحان آمادگی لازم را داشته باشد، در لحظات امتحان اضطرابی ناخودآگاه وجود او را فرا می‌گیرد؛ در این صورت، حضور ذهن، سرعت و دقت او نیز تحت تاثیر اضطراب کاهش می‌یابد. اینک به صورت خلاصه، به نکاتی که رعایت آنها در آزمون‌های تستی لازم است، می‌پردازیم:

۱ ـ تا موضوع درسی را به خوبی فرا نگرفته‌اید، از پاسخگویی به سؤالات تستی آن درس خودداری کنید.

۲ـ برای آشنایی با سؤالات تستی، به هر نوع تست قناعت نکنید. فن تهیه تست، علمی بسیار گسترده مبتنی بر روان‌سنجی و علوم دیگر است که تنها متخصصان این امر صلاحیت تهیه آن را دارند؛ بنابراین، در انتخاب مجموعه‌های تست، وسواس به خرج دهید و در نظر داشته باشید که پاسخگویی به سؤالات نامعتبر تستی، جز اتلاف وقت و انحراف ذهن شما حاصل دیگری نخواهد داشت.

۳ـ تست‌های معتبر در هر درس، دارای سؤالات محدود و مدت زمانی ثابت برای پاسخگویی است؛ بنابراین، سعی کنید که زمان مشخص شده برای پاسخگویی را رعایت کنید؛ بدین ترتیب که یک ساعت قابل تنظیم شرایط زمانی شبیه به شرایط امتحان برای خود فراهم نمایید و به محض به صدا در آمدن زنگ ساعت و اتمام مهلت مقرر، از پاسخ دادن به تست‌ها خودداری کنید. ممکن است که در مرحله اول، در این زمینه بسیار کند پیش بروید، اما به تدریج سرعت لازم را برای انجام این کار، کسب خواهید کرد. در صورت عدم پیشرفت در مدیریت زمان، به احتمال زیاد مشکل شما در عدم یادگیری موضوع درسی است و باید مشکل خود را در این زمینه رفع کنید.

۴ـ پاسخنامه‌هایی شبیه به آزمون سراسری تهیه نمایید و هنگام پاسخ دادن از آنها استفاده کنید و از علامت زدن روی ورقه سؤال خودداری کنید. خواندن سؤال در ورقه‌ای مجزا و پاسخ دادن در ورقه دیگر، که دانش‌آموزان دبیرستان ممکن است کمتر با آن آشنا باشند، از جمله مسایل وقت‌گیر و برهم زننده تمرکز است. این تمرین‌ها به شما کمک می‌کند تا چگونگی شرکت و حضور موفق در این نوع آزمون‌ها برایتان عادی شود.

۵ ـ تست‌های آزمون سراسری از نوع چهار گزینه‌‌ای است؛ یعنی از هر چهار پاسخ، تنها یکی از آنها صحیح است. هنگام پاسخگویی، از انتخاب اولین گزینه‌ای که به نظرتان صحیح می‌آید، پرهیز کنید، و در عوض، به همه پاسخ‌ها توجه و دقت کافی نمایید؛ زیرا یکی از فنون تهیه تست، آن است که همه پاسخ‌ها در وهله اول صحیح به نظر آید و تنها کسانی قادر به پاسخگویی باشند که مطالب درسی را به خوبی فهمیده باشند؛ تا بدین ترتیب از احتمال پاسخگویی تصادفی کاسته شود.

۶ ـ در آزمون‌های تستی، تنظیم وقت دارای اهمیت زیادی است و یکی از مسایلی که در این آزمون‌ها باعث اتلاف وقت دانش‌آموزان کم تجربه می‌شود، توقف بیش از اندازه آنها روی سؤالات است. همیشه سعی کنید، ضمن آنکه با دقت و آ‌رامش روی هر سؤال تامل می‌کنید، حساب وقت و گذر آن را نیز داشته باشید. اگر می‌بینید که سؤالی برای شما بیش از حد پیچیده است، در جواب دادن به آن اصرار نکنید؛ چه بسا در مدت زمانی که روی یک سؤال مشکل صرف می‌کنید، بتوانید به چند سؤال دیگر، اما آسان‌تر، پاسخ دهید.